Ακριβοθώρητος. Δωρικός. Ορισμός επιτυχίας. Μετάφραση ουσίας. Στην "στρατόσφαιρα" του Αργύρη Πανταζάρα, που και φέτος κερδίζει τις εντυπώσεις, το έντονο χειροκρότημα και την μελέτη της σπάνιας περίπτωσής του, από κοινό, κριτικούς και συναδέλφους του. Ταυτόχρονα, ο Αργύρης εξακολουθεί να είναι και πολλά περισσότερα...
συνέντευξη | γιώργος παπανικολάου */* φωτογραφίες | νίκος πανταζάρας */* επιμέλεια | ιάκωβος καγκελίδης + τάσος θώμογλου
Η σκηνή δεν είναι για να τσακίζεις τίποτα. Είναι φτιαγμένη μόνο για να σε τσακίζει
rejected: Πόσο εύκολα "τσακίζεις" το συναίσθημα, για να ανέβεις πάνω στο σανίδι του θεάτρου και να παίξεις; Πώς γίνεται κάθε βράδυ να υποφέρεις και συνάμα να "αφαιρείς" στην ερμηνεία;
Α.Π.: Η σκηνή δεν είναι για να τσακίζεις τίποτα. Είναι φτιαγμένη μόνο για να σε τσακίζει. Στο "1984", είναι σαν να κάνω εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, κάθε βράδυ, και να μην κλείνει η πληγή ποτέ. Το σώμα και η ψυχή μου διαμαρτύρονται, το πνεύμα μου υποφέρει. Βλέπεις, το θέατρο δεν είναι σινεμά , που κάνεις λήψη δυο ατάκες για να ενώσει κάποιος άλλος στο μοντάζ . Στο θέατρο κάνουμε μοντάζ σκηνοθεσία, ερμηνεία και έρευνα ταυτόχρονα πάνω στη σκηνή, μπροστά στα μάτια σου. Αυτό, σε συνδυασμό με την ψυχική κατάσταση του ρόλου και του ηθοποιού είναι μια καθημερινή επίπονη και ψυχοφθόρα διαδικασία, στην οποία δεν ξέρεις πού θα καταλήξεις. Στο τέλος ο ίδιος ο χρόνος, η ίδια η έγνοια, για το έργο, για τους συντελεστές, για τους θεατές, τα ίδια τα λόγια, το ίδιο το σώμα... και η σκέψη... όλα αυτά, και αλλά τόσα, έχουν πλέξει τον δικό τους κόσμο μελέτης και χαράζουν πάνω σου τις δικές τους πληγές. Όλοι οι σκηνοθέτες και οι δάσκαλοι σου λένε και σε πιέζουν να "μπεις", να "εμβαθύνεις", να κάνεις, να ράνεις... κανείς όμως δεν μπορεί να σου πει πώς να "βγεις" και πώς να "αναδυθείς" από αυτή τη διαδικασία.
rejected: Το φεύγα του μυαλού, στην αρρωστημένη μας ζωή, οδηγεί στην Πλαταιών στο "1984" και την μελλοντική μας κατάσταση; Μήπως γινόμαστε άνθρωποι "αιχμάλωτοι" ανελέητων βασανιστηρίων;
Α.Π.: Εκτός από την ταύτιση με ένα "δήθεν φουτουριστικό προφητικό παρόν", σε οδηγεί κι ένας κρυφός σαδισμός. Δεν βλέπεις κάθε μέρα βασανιστήρια σε απόσταση αναπνοής. Βέβαια θα μου πεις, τα καλώδια του ηλεκτροσόκ στην σκηνή των βασανιστηρίων, δεν έχουν ρεύμα, όμως οφείλω να πω ότι οι συσπάσεις του σώματος και ο παλμός της καρδιάς είναι αληθινός. Προφανώς, το πριόνι δεν κόβει τα δάχτυλά μου, οι κραυγές μου όμως είναι αληθινές, Οι μελανιές και τα σπασμένα μου νύχια είναι αληθινά. Δεν τρέφω αυταπάτες και βέβαια δεν ζω κάτω από τις συνθήκες του "Μεγάλου Αδελφού", τα δάκρυά μου όμως είναι αληθινά. Δε ξέρω τι είναι αυτό που σε οδηγεί στην Πλαταιών στο "1984". Εγώ όμως ,είμαι σίγουρα κάθε βράδυ, αιχμάλωτος ανελέητων βασανιστηρίων και η τελευταία μου λέξη -κάθε βράδυ- στο τέλος της παράστασης είναι "ευχαριστώ".
Δεν αναγνωρίζουμε τις πληγές μας, όποτε δεν αναγνωρίζουμε και τη δύναμή μας
rejected: Ποια αλήθεια δυσκολευόμαστε οι άνθρωποι να ομολογήσουμε στην ίδια μας της ζωή;
Α.Π.: Δεν παραδεχόμαστε την ανικανότητά μας. Δεν είμαστε περήφανοι για τις πληγές μας. Δεν αναγνωρίζουμε τις πληγές μας, όποτε δεν αναγνωρίζουμε και τη δύναμή μας. Δεν ξέρουμε ποιοι είμαστε. Δεν ξέρουμε τι νιώθουμε. Τα ίδια τα συναισθήματα έχουν αντικατασταθεί από ενοχές. Ενοχές για τον έρωτα, για το πάθος, για τη θλίψη, για τα όνειρα, για τις επιθυμίες μας. Δεν ομολογούμε τις επιθυμίες μας, γιατί δεν ξέρουμε πια να επιθυμούμε...
rejected: Παίζοντας μαζί με την Στεφανία Γουλιώτη, μια ιδιαίτερη παράσταση, το "Αmors", σε τι σε έβγαλε κερδισμένο; Ποιο καλλιτεχνικό "λάφυρο" κέρδισες εντός σου;
Α.Π.: Το να συνεργάζεσαι και να δημιουργείς με ανθρώπους που θαυμάζεις είναι ανεκτίμητο. Οι Rootlessroot, η Στεφανία, ο Γιώργος Πούλιος, ο Γιώργος Καρβέλας και όλοι όσοι μας βοήθησαν να κάνουμε αυτό το ρεσιτάλ μέσα από τα σονέτα του Σαίξπηρ, είναι άνθρωποι που σε κάνουν να νιώθεις πάντα κερδισμένος.
Είμαστε αυτά που νιώθουμε, αυτά που ομολογούμε ακόμα και κυρίως αυτά που δεν ομολογούμε
rejected: Στα 28 σου χρόνια, βλέπεις οι συνομήλικοί σου, μικρότεροι ή και λίγο μεγαλύτεροι να ερωτεύονται; Ομολογούμε το συναίσθημα ή τρέμουμε την απόρριψη;
Α.Π.: Είμαστε αυτά που νιώθουμε, αυτά που ομολογούμε ακόμα και κυρίως αυτά που δεν ομολογούμε. Ο άνθρωπος στην εποχή μας δεν ομολογεί το συναίσθημα πια.... Σε μια εποχή "like και accept", υπάρχει ο φόβος της απόρριψης, της αποδοχής, της συνεχόμενης επιβεβαίωσης... Αυτό μας καθιστά ανίκανους να προσφέρουμε και ανικανοποίητους σε ό,τι δεχόμαστε. Δεν ξέρω, μπορεί να ήταν έτσι από πάντα. Αυτός ο ευνουχισμός συναισθημάτων, αυτή η επικοινωνία μόνο μέσα από την κριτική, τη βία και τη στειρότητα των σχέσεων, ίσως είναι κατάλοιπο, από τον καιρό της κατοχής, ή του εμφυλίου ή της μεταπολίτευσης, ή αυτής της "εποχής του χυλού" που ζούμε τώρα. Δεν ομολογούμε γιατί η "έκθεσή μας" πια είναι τόσο μεγάλη, τόσο δυσανάλογη.... με αυτό που μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι είμαστε.
rejected: Ο ηθοποιός πάντα πηγαίνει σε ρόλους με το σταυρό στο χέρι. Εσύ, ανήκεις στους τυχερούς, που εδώ και ένα χρόνο πορεύεται έχοντας φυλαχτό τον σταυρό "Δημήτρης Χορν". Σε ποια θέση του σπιτιού σου βρίσκεται; Σε ποιο συρτάρι; Τι πρεσβεύει μέσα σου, αυτός ο σταυρός;
Α.Π.: Είχα ένα κάδρο άδειο, από αυτά που βρίσκεις κάπου στα σκουπίδια. Αυτή μωρέ... τη σκαλιστή, χρυσή κορνίζα, την ντεμοντέ κίτσο-μπαρόκ, χωρίς το περιεχόμενο της... ε, μια τέτοια τέλος πάντων. Μου άρεσε όμως, την είχα κρεμάσει στο τοίχο της εισόδου και στο κέντρο είχε ένα ξεχασμένο καρφί... λες και περίμενε κάτι... Τελικά, ο χρυσός σταυρός ταίριαξε. Κι έτσι από το να τον κρύψω στο πιο κουλό σημείο, ή να τον βάλω σε θυρίδα, ή να το δώσω στη μάνα μου, τον έβαλα εκεί κι έτσι ολοκληρώθηκε το "installation", και τον έβλεπα κάθε μέρα. Μαζί με την αποχώρηση του σταυρού πάντως θα αποχωριστώ και την αυτή κορνίζα επιτέλους...Το καλοκαίρι τον είχα μαζί μου, για να μην μπουκάρουν στο σπίτι και τον αρπάξουν. Τον είχα στην Επίδαυρο για φυλαχτό, πήγε ένα ταξίδι μαζί με τη παράσταση της "Μητρόπολης" και όλη την ομάδα. Δεν ξέρω... είναι που είμαι συναισθηματικός με τα αντικείμενα, ή αλλιώς φετιχιστής, και μ' αρέσει αυτό... Πιστεύω ότι αν δεν δίνεις μια αξία στα αντικείμενα τότε θα πάψουν να την έχουν... Αν αυτός ο σταυρός δεν είναι μια ανάμνηση "για έναν ηθοποιό που έχει φύγει", τότε είναι άλλος ένας χρυσός βαφτιστικός σταυρός.
rejected: Σε λίγες μέρες, θα παραδώσεις τον σταυρό, σε έναν συνομήλικο συνάδελφο σου. Ποια ευχή, θα του ψέλλιζες στο αυτί;
Α.Π.: Να είναι μοναδικός.
rejected: Στην εποχή του Τραμπ, που οι μετανάστες κοιμούνται στα παγκάκια και κάποιοι πεθαίνουν σε αυτά, να πρωταγωνιστείς στο "1984", τι σκέψεις σου γεννά;
Α.Π.: Η εποχή του Τραμπ "ανέτειλε" πριν από δυο μήνες περίπου. Οι άνθρωποι στα παγκάκια κοιμούνται και πεθαίνουν εδώ και παρά πολύ καιρό. Δεν μου γεννιούνται σκέψεις. Δεν τολμάω να τις κάνω. Μου γεννιούνται συναισθήματα... και είναι τρομακτικά. Δεν με αποθαρρύνει ο Τραμπ... οι άνθρωποι που φέρανε τον Τραμπ όμως, με τρομάζουν.
rejected: Στις μέρες που τρολάρουμε καθημερινά τα πάντα, τι θεωρείς ότι μας λείπει περισσότερο;
Α.Π.: Το τρολάρισμα ξεκίνησε σαν γραπτό ιντερνετικό χιούμορ και επεκτάθηκε και στο προφορικό λόγο. Το χιούμορ είναι ο πιο έξυπνος τρόπος να μιλάς ευθέως για τα πράγματα... αυτό που μας λείπει όμως, είναι το ίδιο το χιούμορ. Οπότε αυτό που μένει είναι μία άγαρμπη προσωπική έκθεση...
Αρχίζουμε σιγά-σιγά να φοβόμαστε τον συνάνθρωπο, τον γείτονα, τον Άνθρωπο
rejected: Πόσο ο φόβος μας οδήγησε σε έναν φασισμό καθημερινότητας;
Α.Π.: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η καταστροφή των κοινωνικών υποδομών από τα μέτρα της λιτότητας, η φτωχοποίηση, οι ανισότητες και η ανεργία τα τελευταία χρόνια, βοήθησαν την άνοδο του ρατσισμού και της ξενοφοβίας σε όλη την Ευρώπη. Η ανεργία, η οικονομική δυσπραγία, η πολιτική ανικανότητα, η ενδοοικογενειακή βία, η αξιακή και ηθική παρακμή, έχουν οδηγήσει σε έναν φασισμό καθημερινότητας. Μέσα μας έχει φωλιάσει ο φόβος. Ο φόβος ότι οι άλλοι μας κλέβουν την απόλαυση, μας παίρνουν τις δουλειές μας, τα κοινωνικά επιδόματα, τα σπίτια μας, την χώρα μας. Αρχίζουμε σιγά-σιγά να φοβόμαστε τον συνάνθρωπο, τον γείτονα, τον Άνθρωπο... και να είμαστε σε μια διαρκή επίθεση... όπου ο αδύναμος και ο διαφορετικός να στοχοποιούνται, να παύουν να είναι υποκείμενα δικαιωμάτων και να γίνονται αντικείμενα τιμωρίας.
rejected: Επιτυχίες, καλλιτεχνικές - εισπρακτικές, βιογραφικό με τους περισσότερους σκηνοθέτες αξιώσεων της χώρας κι όχι μόνο, βραβεία, σταυρός, καταξίωση, "συμπράττεις" σε 18χρονους να δώσουν εξετάσεις στο Υπουργείο να γίνουν ηθοποιοί.... όταν είσαι τόσο πλήρης, από τόσο νωρίς, τι μπορείς να προσδοκάς παραπέρα;
Α.Π.: Τίποτα παραπάνω απ' αυτά που θα έπρεπε να θέλει ο κάθε άνθρωπος. Όμορφους και ειλικρινείς ανθρώπους να συνδιαλέγεσαι, γεμάτους αγάπη για αυτό που κάνουν. Όλα τα άλλα γίνονται... και δεν έχει κανένα νόημα να γίνονται χωρίς αυτούς τους ανθρώπους.
rejected: Υπάρχουν σχέδια, για το καλοκαίρι που έρχεται;
Α.Π.: Έρχεται η "ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ" στην Αθήνα για δέκα παραστάσεις, με νέο στήσιμο και νέες προσθήκες... Υπάρχει κόσμος που δεν μπόρεσε να το δει στην Επίδαυρο και θέλουμε πολύ να το μοιραστούμε ξανά. Εξάλλου, είναι και μια προετοιμασία για το εξωτερικό. Παράλληλα, έρχεται μια νέα και ευχάριστη συνεργασία με τον Έκτορα Λυγίζο που σκηνοθετεί τις "Βάκχες" στην Επίδαυρο τον Ιούλιο.
Μόνο όταν είσαι δυνατός, είσαι ελεύθερος, και μόνο όταν είσαι ελεύθερος είσαι δυνατός
rejected: Τι σημαίνει για σένα, ελευθερία;
Α.Π.: Θα αναφερθώ στη ρήση ενός ανθρώπου από τον τόπο μου, του Ρήγα Βελεστινλή ...«΄Οποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά». Ελευθερία σημαίνει δύναμη. Μόνο όταν είσαι δυνατός, είσαι ελεύθερος, και μόνο όταν είσαι ελεύθερος είσαι δυνατός, ελεύθερος στη σκέψη, στο λόγο, στις πράξεις, στη δράση και αντίδραση. Ελευθερία είναι να είσαι ανεξάρτητος, γνωρίζοντας τι θέλεις, και τι σε κάνει να είσαι ευτυχής, το μόνο που χρειάζεται… είναι να μένεις πιστός σε όλα αυτά.
rejected: Ποια "ριζοσπαστική" κίνηση είδαν τα μάτια σου τελευταία και πήραν χαρά;
Α.Π.: Τελευταία έπεσε στην αντίληψή μου, μία ριζοσπαστική κίνηση, που είναι κάτι πολύ ανθρώπινο αλλά σπάνιο για τα ελληνικά δεδομένα. Πρόκειται για την υιοθεσία δύο παιδιών από την Αιθιοπία από ένα ζευγάρι νέων ανθρώπων που ζουν σε ένα χωριό των Τρικάλων. Πήρα χαρά, αλλά και ελπίδα από αυτή την είδηση. Σε μια εποχή που ευδοκιμεί ο ρατσισμός, μία απλή γυναίκα ταξίδεψε μόνη της τόσο μακριά για να υιοθετήσει δύο παιδιά από την Αφρική και να τα εντάξει σε μια μικρή κοινωνία ενός μικρού χωριού, αγνοώντας τις πιθανές επιπτώσεις, και φέροντας μάλιστα στον κόσμο μετά από λίγο καιρό το δικό της βιολογικό παιδί. Το βρίσκω πολύ ριζοσπαστικό και ελπιδοφόρο. Εύχομαι αυτή η τολμηρή πράξη γενναιοδωρίας, να γίνει παράδειγμα ανθρωπιάς, ενάντια στην ξενοφοβία και τον ρατσισμό.
συνέντευξη | γιώργος παπανικολάου
φωτογραφίες | νίκος πανταζάρας
επιμέλεια | ιάκωβος καγκελίδης + τάσος θώμογλου
